เชื่อว่าคนส่วนมากคงพอรู้จักปลวกแค่ในฐานะแมลงวายร้ายที่คอยจ้องทำลายบ้าน กัดกินโครงสร้างของไม้ในบ้านเป็นอาหารอันโอชะ แต่ก็รู้ ๆ กันอยู่ ว่าเหล่าแมลงนั้นมีชีวิตที่น่าพิศวงขนาดไหน แน่นอนว่ายังมีอีกมากมายหลายอย่างเกี่ยวกับชีวิตของปลวก ที่ใครหลาย ๆ คนอาจยังไม่เคยรู้มาก่อน และในวันนี้เราจะมาเปิดเผยให้ทุกท่านได้ทราบกัน ว่าเรื่องราวน่ารู้เหล่านี้นั้นมีอะไรบ้าง
1. ผู้ร้ายในบ้าน ผู้ย่อยสลายในระบบนิเวศ
ในขณะที่ปลวกนั้นดูเป็นแมลงวายร้ายคอยทำลายบ้านในสายตาเรา แต่พวกมันกลับเป็นผู้บำเพ็ญประโยชน์อย่างยิ่งต่อระบบนิเวศ เนื่องจากพวกมันจะช่วยย่อยสารอินทรีย์จำพวกซากพืชซากสัตว์ต่าง ๆ ให้กลายเป็นแร่ธาตุ ซึ่งจะกลายเป็นสารอาหารให้แก่ดิน ทำให้ดินมีคุณภาพดี เหมาะแก่การเจริญเติบโตของต้นไม้ใบหญ้าต่อไป
2. กึ๋นปลวก แหล่งพักพิงของผู้ช่วยย่อย
ในกึ๋นของปลวกนั้น มีสิ่งมีชีวิตขนาดเล็กๆ จิ๋วๆ มากมาย ซึ่งเจ้าสิ่งมีชีวิตพวกนี้จะมีความสามารถในการย่อยเซลลูโลส ให้เป็นสารอาหารให้พลังงานแก่ร่างกายปลวก และกระบวนการย่อยอาหารนี้ยังเป็นการเชื่อมความสัมพันธ์แบบช่วยเหลือเกื้อกูลกันด้วย เพราะในขณะที่เจ้าสิ่งมีชีวิตเล็กๆ นี้ช่วยปลวกย่อยอาหาร ปลวกก็ได้ให้ที่อยู่อาศัยแก่พวกมันเป็นการตอบแทน
3. ปลวกกินอุจจาระของกันและกัน
ลำพังแค่ตัวปลวกนั้นไม่สามารถย่อยอาหารได้เอง ต้องให้สิ่งมีชีวิตตัวจิ๋วในกึ๋นเข้ามาช่วย โดยสิ่งมีชีวิตเหล่านี้ก็มาจากอุจจาระของปลวกตัวอื่น ๆ นั่นเอง ดังนั้น ก่อนที่จะกัดกินเนื้อไม้ ปลวกจึงจำเป็นต้องบริโภคอุจจาระของกันและกันเป็นอาหารอย่างสม่ำเสมอ จึงจะสามารถย่อยเซลลูโลสได้นั่นเอง
4. สืบเชื้อสายมาจากแมลงสาบ อยู่มานานนับร้อยปี
ทราบไหม ว่าปลวกนั้นมีชีวิตยืนยาว อยู่คู่โลกนี้มาตั้งแต่ 130 ล้านปีที่แล้วจนถึงปัจจุบัน โดยพวกมันมีบรรพบุรุษเป็นแมลงตัวเดียวกันกับบรรพบุรุษของแมลงสาบ และจากหลักฐานฟอสซิล ก็สามารถระบุได้ว่า ปลวกรุ่นแรกๆ นั้นมีชีวิตอยู่ตั้งแต่ในยุคครีเตเชียส ซึ่งเป็นช่วงเวลาเดียวกันกับที่ไดโนเสาร์ยังมีชีวิตอยู่เลยทีเดียว
5. ราชาคือพ่อบ้าน ช่วยป้อนอาหารลูก ๆ
โดยทั่วไป แมลงตัวผู้อื่นๆ จะเสียชีวิตทันทีหลังจากการผสมพันธุ์เสร็จ แต่ปลวกไม่เป็นเช่นนั้น ปลวกเพศผู้จะกลายเป็นราชาปลวกครองบัลลังก์ในอาณาจักรคู่กับราชินี และยังเป็นพ่อบ้านที่ดี คอยช่วยราชานีปลวกเลี้ยงดูและป้อนอาหารให้แก่ลูกๆ อีกด้วย
6.ปลวกทหาร ปลวกงาน ล้วนเป็นสัตว์ตาบอด
เนื่องจากปลวกเป็นแมลงที่ทำรังและใช้เวลาส่วนใหญ่ของชีวิตอยู่ใต้ดิน ที่ทั้งมืดและอับชื้น เนื่องจากแสงแดดส่องลงไปไม่ถึง พวกมันจึงไม่มีความจำเป็นที่จะต้องพัฒนาความสามารถในการมองเห็น แต่จะเป็นเฉพาะกับปลวกทหารและปลวกงานเท่านั้นน จะมีแค่ปลวกในวรรณะสืบพันธุ์ที่สามารถมองเห็นได้ เนื่องจากพวกมันจำเป็นต้องอาศัยความสามารถในการมองเห็น เพื่อไปหาทำเลในการสร้างอาณาจักรใหม่ต่อไปนั่นเอง
7. มีการส่งสัญญาณ เมื่อศัตรูรุกรานถึงถิ่น
หากมีแมลงอื่นๆ เข้ามายุ่มย่ามใกล้ๆ ในบริเวณของอาณาจักรปลวกละก็ ปลวกทหารจะมีการส่งสัญญาณเตือนภัย โดยพวกมันจะโขกหัวของตัวเองเข้ากับผนังของรังเพื่อสร้างเสียงและแรงสั่นสะเทือน เพื่อให้สมาชิกในรังได้รู้กันอย่างทั่วถึงและเตรียมตัวตั้งรับเอาไว้
8. ไม่พูด ไม่จา สื่อสารกันด้วยกลิ่น
เนื่องจากประชากรปลวกส่วนใหญ่ไม่สามารถมองเห็นได้ พวกมันจึงมีการพัฒนาประสาทสัมผัสเรื่องการรับกลิ่นที่เป็นเลิศขึ้นมา และพวกมันก็ยังใช้กลิ่นของฟีโรโมนในการสื่อสารด้วย อย่างเช่นเวลาพวกมันออกหาอาหาร ปลวกงานผู้นำทางก็จะใช้ต่อมพิเศษที่อยู่บริเวณอก ปล่อยฟีโรโมนเอาไว้ตามทางเดิน เพื่อให้ปลวกงานตัวอื่นๆ ไม่หลงเส้นทางระหว่างหาอาหารนั่นเอง
9. รุ่นลูกผู้สืบทอด จะติดปีกบินได้
ปลวกรุ่นลูกที่เกิดมาเพื่อมีหน้าที่สืบพันธุ์โดยเฉพาะ จะหน้าตาไม่เหมือนปลวกทั่วๆ ไป ที่แตกต่างอย่างชัดเจนคือตรงที่พวกมันจะมีปีกบินได้ ซึ่งจริงๆ แล้ว ปลวกในวรรณะสืบพันธุ์นี้ก็คือที่เรารู้จักกันในชื่อของแมลงเม่า ที่ชอบบินเล่นแสงไฟสร้างความรำคาญนั่นแหละ โดยพวกมันจะบินออกจากรังกันเป็นฝูงเมื่อโตเต็มที่ เพื่อหาทำเลในการสร้างอาณาจักรใหม่ สืบพันธุ์สร้างทายาทกันต่อไป
10. แม้อาศัยใต้อยู่ดิน แต่รักสะอาดกว่าที่คิด
ใครๆ ก็คงคาดไม่ถึงใช่ไหม ว่าบรรดาปลวกที่มีวิถีชีวิตแบบสมบุกสมบันจะรักสะอาดกับเขาก็เป็นเหมือนกัน ซึ่งพวกมันจำเป็นต้องใช้เวลานานทีเดียว ในการทำความสะอาดอย่างพิถีพิถันให้แก่กันและกัน เนื่องจากความสะอาดของร่างกายและสภาวะแวดล้อมนั้นเป็นสิ่งสำคัญยิ่งต่อการดำรงชีวิต ซึ่งเป็นการควบคุมพวกเชื้อโรค แบคทีเรีย และปรสิตไม่ให้มีอยู่ในรังมากเกินไปนั่นเอง